cuộc đời có mặt để thức tỉnh ta

Cuộc đời vốn dĩ đã hoàn hảo sẵn, chỉ vì sự xuất hiện của con người, mà đúng hơn là bản ngã, mà cuộc sống trở nên mất cân bằng. Con người nghĩ rằng họ xuất hiện để thay đổi cuộc đời, nhưng vốn dĩ, cuộc đời có mặt là để khiến con người phải thức tỉnh, phải ngộ ra chân lý ngay trong chính trải nghiệm của mình.

Tôi nhớ trong cuốn Tứ Diệu Đế, Đức Dalai Lama có nhấn mạnh rằng nếu thế giới này không có con người thì mọi thứ sẽ không bị đảo lộn trật tự, và cũng sẽ chẳng có khổ đau và phiền não. Ngài nói vậy không hề có hàm ý tất cả con người trên thế gian này đã, đang và sẽ khiến cho thế giới trở nên đảo lộn mà chính bản ngã chứa tam độc tham, sân, si trong mỗi người khiến cho hành tinh của chúng ta kiệt quệ. Nếu con người không vô minh, những cánh rừng sẽ không bị đốn trụi, sẽ chẳng có phát minh vũ khí hạt nhân khiến bao người chết chóc và khổ đau, sẽ chẳng có những nhà máy thi đua nhau sản xuất để rồi môi trường ô nhiễm trầm trọng. Cuộc đời vốn đã vận hành cân bằng rồi, nhưng bản ngã con người khiến cho trật tự hành tinh bị đảo lộn. Khi trật tự hành tinh bị bản ngã con người làm cho đảo lộn, thì những thảm họa như lũ lụt, hạn hán,... xảy ra là nguyên nhân chính vẫn đến từ con người.

Tôi có chơi với một người bạn thực sự tham vọng. Bạn có mong muốn thay đổi thế giới qua quá trình thực hiện tham vọng ấy của mình. Mỗi lần trò chuyện với bạn, tôi vẫn bảo: Ừ cứ làm hết mình đi, cuộc sống là để trải nghiệm, và để học ra bài học. Bạn đang háo hức với tham vọng, tôi sẽ chẳng thể bảo bạn rằng tham vọng là xấu hay tốt. Cái đó chỉ có họ từ nhìn ra sau một quá trình trải nghiệm và chiêm nghiệm. Nhưng dẫu tham vọng có đạt được rồi thì sao, ta chẳng thể chạy đuổi tham vọng mãi mãi. Người ta  tham vọng xây lên những ngôi nhà cao tầng, thì người ta cũng chẳng thể mãi mãi xây lên những ngôi nhà như vậy ở khắp mọi nơi, vì nó sẽ cản trở sự cân bằng của hệ sinh thái, nó sẽ khiến trái đất đi đến diệt vong. Lúc này, chính cuộc đời có mặt để thức tỉnh họ hãy biết đâu là điểm dừng. Cuộc đời có mặt để thức tỉnh họ tham vọng thay đổi thế giới cũng có thể sẽ đối mặt với nguy cơ hủy hoại thế giới. Thế nên, vốn dĩ, ta cứ nghĩ ta tham vọng thay đổi thế giới, nhưng thực tế là, qua tham vọng ấy, ta rút ra bài học để thay đổi chính mình thì đúng hơn. 

Ngày nay, nhiều người có tư duy thay đổi người khác. Người vợ thì nghĩ rằng bằng tình yêu thương có thể thay đổi chồng. Người chồng thì nghĩ rằng bằng sự quan tâm có thể cảm hóa vợ con. Suy nghĩ ấy không có gì để phải phán xét, nhưng nếu quan sát cho thật kỹ, thì ta thấy rằng, chỉ cần ta sống đúng tốt, không tạo tác sai lầm, không mong cầu, thì người xung quanh mình dần dần cũng sẽ nhìn vào hành vi và nhận thức của ta mà tự thức tỉnh chính họ. Còn nếu họ chưa tự thức tỉnh thì sao, thì ta vẫn không vì thế mà tạo tác sai lầm hay thất vọng. Thế nhưng, những người có suy nghĩ thay đổi người khác mới có nguy cơ thất vọng khi chưa đạt mục đích hoặc ngã mạn khi đã đạt mục đích. 

Với những người có khả năng giúp đỡ và chia sẻ với người khác bằng tâm vô ngã vị tha, thì họ đơn thuần tùy duyên mà làm vậy. Báo chí hay đám đông có thể nói rằng họ sinh ra để thay đổi thế giới, nhưng tôi tin rằng tự trong tâm họ không hề có ý nghĩ như thế. Họ đơn giản làm những điều ấy một cách tùy duyên thuận pháp mà thôi. 

Mỗi người vẫn cứ phải tự độ mình trước tiên, còn việc độ người thì tùy duyên, tùy căn cơ trình độ mà thực hiện. Thực ra, trong việc độ người ấy, ta cũng học ra được bao nhiêu bài học, từ việc độ người ấy, thực ra, ta cũng đang tự độ chính mình. Bằng cách giúp đỡ san sẻ với người khác, mà ta thức tỉnh mình về thái độ sống vô ngã, vị tha, từ bi, biết yêu thương chăm sóc người khác. Như thế, vẫn là cuộc đời có mặt để giúp ta tỉnh thức, giúp ta quay về chân tâm mình đó thôi.

Cũng vậy, trong sự đau khổ, chẳng phải cuộc đời đang nói với ta hãy tự vực dậy chính mình trong sự đau khổ đó hay sao. Nếu cuộc đời vẫn tiếp tục đưa thử thách đến cho ta, điều đó có nghĩa rằng cuộc đời khuyên nhủ ta phải biết sống đối diện, can đảm và thấy rõ sự đau khổ ấy chứ không phải là trốn tránh. Như vậy mọi nhân duyên trong đời có mặt để thức tỉnh ta biết trở về thực tại mà nhận ra sự thật, chứ không phải là sống trong những huyễn tưởng do bản ngã hình thành.